Lo dòl, los enterraments e las messas dels mòrts

« Dins lo temps, arrestavan la pendula, sustot se èra dins la cambra del mòrt.
Se i aviá un grand miralh sus una chiminèia, caliá metre quicòm de blanc davant per que l'image del mòrt se trobèsse pas sus lo miralh.
Lo curat s'abilhava de negre a la messa de Requiem.
Donavan la novena e fasián lo cap de l'an quinze jorns o tres setmanas dabans qu'aquò faguèsse un an. Aquí i aviá tres messas e après, i aviá lo camin de la crotz qu'èra recitat pels dròlles de l'escòla. Après, anavan al cementèri.
Las familhas se reünissián a l'ostal de lo qu'èra mòrt, i aviá un pichòt repais. Après, se disiá lo chipelet per aquel qu'èra mòrt. Aquò èra quicòm de plan que, quand i aviá de fraires qu'èran separats per un arrengament de familha o tantas de causas, aquí, tornavan montar l'escalièr. Sovent, la patz dintrava dins las familhas coma aquò.
Dins las comunas bèlas, i aviá de diferéncias : quand aquò èra un riche, sonavan la campana bèla, quand aquò èra quauqu'un coma ieu, sonavan pas que las doas pichonas.
Tanben, lo que podiá pas tròp pagar lo culte o que èra tot a fèt paure, i metián pas de catafalque per metre lo còrs, metián lo còrs per la glèisa. E garnissián pas que doas oriflamas en negre. Quand aquò èra quauqu'un qu'èra riche, metián las oriflamas e las tenturas tot lo torn de la glèisa.
Quand i aviá una novena, un cap de l'an, montavan un catafalque per la glèisa. Lo catafalque qu'èra pel paure, aquò èra pas qu'una taula amb un lençòl negre e doas candelas de cada costat. Quand aquò èra quauqu'un d'un bocin pus riche, montavan una taula e una pichona taula sus aquela e metián doas candelas de mai. Quand aquò èra lo pus riche, aquò èra un monument : i aviá una taula, una autra taula e encara una autra… e de candelas… »