Joan d'a Nivèla (Joan lo Nèci)
Adrien MESTRE
CONTES - MYTHES - CROYANCES
Conte
--- En 1996 ---
Introduction
De nombreux contes mettent en scène des simples d'esprit à qui il arrive de multiples mésaventures.
En Rouergue, cet anti-héros se nomme généralement Joan lo Bèstia, Joan lo Nèci, Tòni, Toèna ou bien encore Joan-Joan, c'est-à-dire Jean ou Antoine.
Le cycle de la phrase improprement répétée est assez répandu. Il est cependant moins fréquent que celui de la foire.
Informateur
« Joan de Nivèla, aquò èra un brave garçon, pecaire, mès èra pas dels pus futats. Èra pas dels pus desgordits e fasiá lo trabalh que li comandavan mès aquò s'arrestava atí.
Un bèl jorn, la siá mamà i diguèt :
“Di(g)a, anaràs a la fièira, ai escrit a mon fraire que me crompèsse un porcelon, que lo cau engraissar per lo tuar per Nadau. Alèra, m'anaràs quèrre aquel pòrc. N'as pas res a faire, trobaràs lo tonton, te donarà lo pòrc e tornaràs a l'ostau.”
Te pren aquel pòrc e cossí faire per menar un pòrc ? L'atrapa per las aurilhas, lo pòrc gingolava… L'atrapa per la coíta, lo pòrc li escapava… L'atrapa per una pata… Res a faire. A la fin, te lo metèt sus l'esquina e partiguèt. Mès, aquel pòrc, aquò pesava… Fasiá mai de trenta quilòs. Quand arribèt a l'ostau, èra tot trempe de susor. E sa maire i diguèt :
“O… paure Joan, siás ben totjorn lo mèmes, i coneisses pas res ! Quand l'òm vòl menar quicòm atau, l'òm pren una còrda, una ficèla, e òm lo mena coma aquò !”
Bòn. Lo temps passèt, engraissèron lo pòrc e, al moment, calguèt una topina per metre la graissa. Alèra, tornèt l'envoiar a la vila :
“Anaràs me quèrre una topina a cò del quincalhièr !”
Anèt quèrre una topina pièi, en partent, lo Joan :
“N'avètz pas una ficèla ?
– Si ben, si ben !”
T'i donèt un tròç de ficèla.
Estaquèt la topina per una aurilha e partiguèt. Tant que la rota èra bien planièira, la topina se comportava bien, mès quand arribèt per la carrièira del Jaguel, truca d'un costat, truca de l'autre. Quand arribèt a l'ostau, n'aviá pas qu'una aurilha al cap de la ficèla. E pardí, se faguèt atrapar coma d'abituda ! Enfin, l'istoèra.
Alèra, se disiá a l'epòca, o ai pas dit per començar :
“Joan de Nivèla, quand plèu fornèla e quand fa bèl temps s'estend.”
E lo paure bogre n'es totjorn Joan de Nivèla. »