Martin de Castanet
Clément MENRAS
HISTOIRE
Monologue
--- En 2002 ---
Introduction
Ce récit relate l'histoire de Martin de Castanet se mettant au service de Bonaparte, monté sur son âne (ase), accompagné de son chien Farou (Faron) et armé de son parapluie (parapluòja).
Nous l'avons collecté à plusieurs reprises en Rouergue.
Informateur
« Quand lo conosquèri, lo Bonaparte, vendiái de cotèls sul fièiral dels pòrcs pel 14 de setembre a la fièira de Sent-Africa e vos rapelatz qu’èra una fièira importenta, aquò !
Quand me vegèt, Napoleon me di(gu)èt :
“Martin, la guerre, il est déclaré !”
E aquò rai… Èra ben pro declarada, la guèrra !
Me di(gu)èt :
“Demain, vous viendrez sur le champ de bataille !”
E ieu, lo lendeman, te preni lo parapluòja, te subli lo Faron, te mònti sus l’ase e, trotim-trotam, te me'n vau sul camp de batalha.
Quand me vegèt arribar, l’emperur me di(gu)èt :
“Aclate-toi derrière cet aroumégas, aquí.”
E ieu, te preni lo parapluòja, te subli lo Faron, te mònti sus l’ase e me vau aclatar darrèst aquel aromegàs.
Alors l’emperur di(gu)èt :
“Fantassins, avancez !”
Res.
“Grenadiers, avancez !”
Res.
“Tirailleurs, tirez !”
Res.
Alors l’emperur, quand vegèt aquò, me di(gu)èt :
“Martin de Castanet d’avancez !”
E ieu, te preni lo parapluòja, te subli lo Faron, te mònti sus l’ase e, trotim-trotam, te fonci suls Alemands. Te'n fotèri un carnatge que n’aviái juscas-al còl.
Quand vegèt aquò, l’emperur me di(gu)èt :
“Arrêtez ! Arrêtez ! La guerre, il est acabé ! Demain, vous viendrez aux Tuileries et je vous décorerai.”
E lo lendeman, ieu, te preni lo parapluòja, te subli lo Faron, te mònti sus l’ase e, trotim-trotam, me'n vau aux Tuileries.
Quand i arribèri, i aviá davant la pòrta un grand gusàs que me di(gu)èt :
“On ne dentre pas ! On ne dentre pas !
– De qué, li di(gu)èri, on ne dentre pas ? Et je suis Martin de Castanet !
– Oh… Dentrez, me di(gu)èt,dentrez…”
Te dintri carrément dins la cosina. Al fons, i aviá l’imperatriça Josefina que lavava la vaissèla. Li te m’aprochèri tot doçament, tot doçament e li te fotèri quatre potonasses que me regalèri plan !
Dins aquel temps, l’emperur s’amèna amb una palhassada de decoracions.
“Prends-t’en z’en !que me di(gu)èt.
– Oh… Mon empereur, je n’ose …
– Prends-t’en z’en !”
Ieu, te'n fotèri quatre pochadas. Ne fotèri mème una dins la pocha-falsa.
Alors, l’emperur me di(gu)èt :
“Martin de Castanet, vous pouvez rentrer dans vos foyers.”
E ieu, te preni lo parapluòja, te subli lo Faron, te mònti sus l’ase e me'n vau a Castanet. »
